Hezkuntza

Oraingo honetan neure ikasle batekin batera hezkuntzari buruz egindako lantxo bat helarazi nahi nizueke. Gure herrialdean dauden arazoak kontuan harturik lagun dezakeelakoan beste herrialde batekoekin alderatzen saiatuko naiz. Munduko lehenak diren herrialdekoarekin, besteak beste, Finlandiakoarekin (Suomi).

Suomiko hezkuntza sistemaren helburuetariko bat biztanleria osoaren gaitasunak eta kultura bultzatzea da. Hezkuntzaren oinarria bizitza osoan zerbait berria ikasteko aukera ematea da.
1998an Suomin egindako gastua heziketan % 6,2koa izan zen eta gainerako herrialdeen batez bestekoa, ordea, % 5,3koa izan zen.
Hezkuntza sistema, gure herrialdean bezala, lau zatitan banatzen da.

1. Haur Eskola: Dohainik da 6 urtera bitarteko umeentzat. Bertan helburua da umeen ikasteko gaitasuna indartzea. Irakasten zaien guztia jolasen bitartez egiten delarik.

2. Lehen Hezkuntza (Derrigorrezko lehen hezkuntza): Umeak 7 urte betetzen dituzten urtean hasten dira. Ikasketa hauek 9 urte diraute. Hau derrigorrezkoa bada ere, bi modutan egin daiteke, bai eskolara joanez bai beste bide batetik jasota derrigorrezko ezagutzak.
Heziketaz gain ikasleek erabiltzen dituzten liburuak zein beharrezko materialak doakoak, baita bazkaria ere. Udal bakoitza arduratu behar da ume guztiek garraioa izan dezaten, eskolatik 5 km baino gehiagora bizi badira.
Hemen ez da titulurik lortzen baina hurrengo ziklora joan nahi izanez gero derrigorrez bete behar da ikasketa programa.
Arestian esan dudan lez, lehen hezkuntzako helburu orokorra ikasleen garapen integrala bultzatzea da, batez ere bizitzarako ezagutza eta trebetasunak irakatsiz. Gainera legeak ezartzen du zailtasunak dauzkaten ikasleentzako heziketa berezia antolatu beharra dagoela.

Lehen hezkuntzako irakasgaiak, besteak beste, ama hizkuntza (suomiera edo suediera), nazioko beste hizkuntza, atzerriko hizkuntzak, gizarte hezkuntza, etxeko ekonomia, erlijioa edo etika-filosofia hezkuntza eta abar dira. Kurtso batzuetan ikasleek beraien interesen araberako aukerazko irakasgaiak ere aukera ditzakete.
Esaterako irakurketa eta testuen ulermenean ikasle suomitarrak munduko hobeen artean daude.
Lehen hezkuntzako iraka-egutegiak 190 eskola egun dauzka. Kurtsoak maiatzaren bukaeran amaitzen dira udaberriko jaiarekin, udako oporraldiari hasiera ematen diona, abuztuaren erdialdera arte luzatzen dena. Urtean zehar hainbat oporraldi daude: udazkenean, Gabonetako jaietan eta eskiatzeko aste bete otsailean edo martxoan.
Udako oporraldia luzea iruditzen bazaigu ere, ikasle asko eta asko udako oporraldia ez dute alferrik galtzen ze aukera handia baitaukate lan egiteko, gazteentzako lanen bat aukeratuz edota eskola bereziren batera joateko.

3. Batxilergoa

Batxilergoaren curriculuma bi, hiru edo lau urteetan egin daiteke, baina ikasteko erritmoa oso banakakoa/indibiduala da.
Berorrek derrigorrezko lau froga dauzka: ama hizkuntza (suomiera edo suediera), nazioko bigarren hizkuntza (suomiera edo suediera), atzerriko hizkuntza bat eta matematikak edo zientziak.
Gaur egun gazteen erdiak baino gehiagok batxilergora jotzen dute, baina aurrerago ere egin dezake.
Oinarrizko lanbide heziketa: Oinarrizko lanbide heziketa bai institutuetan baita lantokietan jaso daiteke, ikastun-kontratu baten bitartez ere.
Lanbide heziketak teoriaz gain, institutuetan bertan dauden lantoki eta laborategietan denboraldiak eta praktikak lantegietan helduek bezala ere barne dauzka.
Eskaintzak oinarrizko 75 lanbide titulu ditu honako arloetan taldekatuta: errekurtso naturalak, teknika eta komunikabideak, merkataritza eta administrazioa, turismoa, jatetxe-arloa eta etxeko ekonomia, gizarte eta osasun ikasketak, kultura zerbitzuak eta astialdi, gorputz eta kirol ekintzak. Legeak ezarritako oinarrizko lanbide heziketaren helburuak honakoak dira: lan bizitzarako behar den gaitasun profesionala eskaintzea eta ikasleak prestatzea lanbide askea jarduteko.
Ikastun-kontratuetan hezkuntza ikastetxeak, enpresak eta langileak epe jakinerako lan eta ikasketa kontratua sinatzen dute.
Ikaskuntza praktika-lanetan egiten da. Beste modu bat tituluak lortzeko zera da, erakusketa sistema deritzona, non ezagutzak lortzeko erabili izan den sistemari erreparatu gabe, izangaiak ebaluaketa proba batzuetan adieraz dezakeen lanbidearen ezagutzak eta trebetasunak menperatzen dituela. Probetan parte hartu ahal da aldez aurretiko prestakuntza heziketa gabe, zuzenean lanean ikasitakoarekin.


4. Goi mailako heziketa: Unibertsitatea edo lanbide heziketa
Unibertsitateen funtzionamenduaren premisa zera da, ikerketa eta hezkuntzaren arteko batasuna.
Unibertsitateko ikasketak izatez guztion eskura daude, ez baitira matrikulak kobratzen.
Goi mailako lanbide eskolak
Goi mailako lanbide eskolen ezaugarriena da bere harreman estua lan esparruarekin.
Erakunde hauen eta unibertsitateen arteko aldea zera da, estatuarenak izan beharrean udalarenak edo pribatuak dira. Dena den, estatuak bere oinarrizko gastuen %57 jasaten du.

Helduen hezkuntza
Munduko gainerakoekin alderatuz, suomitar helduak ikasle sutsuak dira: urtero milioi bat lagunek bere kabuz parte hartzen du institutuek edo unibertsitateek antolatutako milatik gorako jarduera hezitzaileetako batean. Programa hauen luzera orokorra hamar bat milioi eskola ordutakoa da.
Ikasle helduetako gehiengoak lan egiteaz batera ikasten dute. Etengabe irakaslerik gabe eta urrutiko hezkuntzaren bitartez ikasteko aukerak garatzen dira lanera joateko aukera izateko.
Helduaren trebakuntza lan-politikaren tresna garrantzitsua da. Bere helburua lan-esku kualifikatua da hobetzea eta langabetuei lan merkatuan birgizarteratzen laguntzea.Bukatzeko gaineratu nahi nuke eredu batetik bestera alde ederra dagoela eta horien parean jarri ahal izateko alde batetik gizakion artean izugarrizko aldaketa soziala egin beharko litzatekeela, hau da, kulturaz gozatzeari errepara diezaiogun eta ez diruari. Bestalde, gobernuak pentsamendu hori bultzatzea diru-laguntzen bitartez gizakion kultura bermatu ahal izateko EBB-ko eredua aukeratu beharrean, hots, kontsumo-gizartearena, kultur mailan aurrerapausoren bat eman dezagun, guztion aberastasunaren hobe beharrez. Beraz eman diezaigun dagokion garrantzia hezkuntzari.